Αγια Σοφιά

[S_Bravo]

Λιγη ιστορια για να ανεβουμε…



Πως φτιαχτηκε…
Καποτε ο Αυτοκρατορας Ινστουνιανος φωτιστηκε από το Θεο για να φτιαξει μια εκκλησια στην Κων/Πολη που παρομοια της δε θα ειχε ξαναγινει…
Ζήτησε λοιπόν και βρήκε δυο ξακουστούς πρωτομάστορες, τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο. Η εκκλησία κτίστηκε μέσα σε έξι χρόνια (532-537). Ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος είχαν υπό τις άμεσες υποδείξεις τους 100 άλλους αρχιτέκτονες και μηχανικούς με 100 εργάτες ο καθένας. Ο τεράστιος θόλος της Αγίας Σοφίας είναι κατασκευασμένος με ελαφρά τούβλα από τη Ρόδο. Τα οποία έφτασαν από το χωριό Αρχάγγελος και ήταν φτιαγμένα από τόσο ελαφρύ χώμα, περίπου το ένα πέμπτο του βάρους των κανονικών. Εκεί μάλιστα στάλθηκαν και για να ήταν ισοβαρή το καθένα .Κάποιοι έλεγαν ότι υπήρχε η αναλογία δώδεκα από αυτά ότι ζύγιζαν όσο ένα κοινό τούβλο. Η ανακάλυψη που έγινε το 1993 αποκάλυψε ότι το ειδικό βάρος των τούβλων της Εκκλησιας ήταν 1200 γραμμαρια,λιγο βαρύτερο του νερού. Αυτό επιβεβαίωνε τα τεχνικά χαρακτηριστικά κάποιων βυζαντινών κειμένων. Τα ροδίτικα τούβλα δέθηκαν μεταξύ τους γερά, αφού αντί για νερό ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι, ώστε ο ναός να γίνει πιο ανθεκτικός και η υγρασία να μη περνάει στο εσωτερικό του. Λέγεται μάλιστα ότι τα τούβλα έχουν τυπωμένες διάφορες ευχές για την στερέωση του ναού ή με μια ευχή κατά τον Ψευδοκωδικό “Ο Θεός εν μέσω αυτής και ου σαλευθήσεται..δηλαδή : Ο Θεός ας είναι στο μέσο της εκκλησίας, κι αυτή ας μην πέσει ποτέ. Η Αγία Σοφία κρατήθηκε σε 63 σεισμούς μέχρι και 7,4 Ρίχτερ.*
Έστειλε έπειτα σ' όλη την αυτοκρατορία, να του στείλουν ό,τι πολύτιμο και ταιριαστό για μια τέτοια πανώρια εκκλησία. Κι όλοι στέλνανε αυτά που ζητούσε, μάρμαρα πολύχρωμα, σκαλιστά κιονόκρανα... Πανύψηλες κολόνες από πράσινο (οφίτης) και κόκκινο (πορφυρίτης) μάρμαρο βαστούσαν στα κιονόκρανά τους τα δυνατά τόξα μέσα στις οποίες έμπαιναν και λείψανα Αγίων. Αυτά με τη σειρά τους στήριζαν τον τεράστιο τρούλο με τα σαράντα παράθυρα.
Όλα τα δοκάρια ήταν δεμένα με σίδερο και στερεωμένα με μολύβι
Όταν έβαζαν τα θεμέλια της εκκλησίας, ο αυτοκράτορας κάλεσε τον πατριάρχη να διαβάσει την ευχή Περί συστάσεως εκκλησίας.
Στο προαύλιο, μπροστά στην εκκλησία, κτίσανε μια κρήνη για τον προσκυνητή.
Όταν το έργο τελείωσε έγινε μεγάλη γιορτή.
Ο αυτοκράτορας με πομπή έφτασε μπροστά στο ναό.
Στάθηκε και κοίταξε με θαυμασμό τη μεγάλη πεντάμορφη εκκλησία.
’πλωσε τα χέρια στον ουρανό και αναφώνησε:
“Δόξα στο Θεό, που με αξίωσε να φτιάξω τέτοιο έργο. Νενίκηκά σε Σολομών!”.


*Πληγές…
Τέλη 9ου αιώνα ο Βασίλειος Α' επισκεύασε το μεγάλο δυτικό τόξο που υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να καταρρεύσει. Το 989 ο τρούλος του ναού κατέρρευσε σε κάποια σημεία του από σεισμό και αναγέρθηκε επί Βασιλείου Β' του Βουλγαροκτόνου. Επισκευές έγιναν και στις αρχές του 11ου και του l4ου αιώνα από τον Ανδρόνικο τον Β' ο οποίος στήριξε με αντερείσματα τους ανατολικούς τοίχους τής βασιλικής. Μέσα στο Μάιο του 1346 κατέρρευσε το ανατολικό ημιθόλιο και αναστηλώθηκε ξανά από την ’ννα της Σαβοΐας, συζύγου του Ανδρόνικου Γ' (1328-1341). Μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου η βασιλομήτωρ ’ννα αντιτάχθηκε στον μέγα Ιωάννη Καντακουζηνό, o οποίος διηύθυνε ουσιαστικά το κράτος ζώντος του Ανδρόνικου, και ως ο καλύτερος του φίλος θα έπρεπε να αναλάβει την αντιβασιλεία. Για να αντεπεξέλθει στα έξοδα του εμφύλιου πολέμου η ’ννα της Σαβοΐας έδωσε στους Βενετούς τα κοσμήματα του στέμματος έναντι 30.000 δουκάτων. Το ποσόν αυτό βέβαια ποτέ δε επιστράφηκε και ο θησαυρός του στέμματος παραμένει έκτοτε στο θησαυροφυλάκιο του Αγίου Μάρκου. Το 1350 ο μέγας πρίγκιπας της Μόσχας έστειλε χρηματική βοήθεια για την επιδιόρθωση της Αγίας Σοφίας και σαν να μην έφθανε η εξευτελιστική κίνηση για τέτοιο σκοπό, η αρωγή χρησιμοποιήθηκε για στρατολόγηση Τούρκων μισθοφόρων (Νικ. Γρηγοράς)!



Και τώρα λίγες πιέσεις….

Τα μωσαϊκά της Αγ. Σοφιάς έμειναν αμόλυντα μέχρι το 1847. Οι αγιογραφίες μωσαϊκών με θέματα από την Καινή Διαθήκη στις ημικυλινδρικές οροφές και στα σταυροθόλια των υπερώων του ναού, η ζωή και τα πάθη του Χριστού και πορτραίτα Προφητών, Διδασκάλων, Ιεραρχών ήταν τα θεματα που παρατήρησαν και οι Ελβετοί αρχιτέκτονες αδελφοί Giuseppe και Gaspar Fosatti. Η πρώτη ανακαίνιση του ναού επί Οθωμανών έγινε από τούς προαναφερθέντες ανάμεσα στα 1847 και 1849 επί σουλτάνου Abdul Mecit, οπου και οι εικόνες σ' όλο το οικοδόμημα επικαλύφθηκαν με ασβέστη, αφού προηγουμένως είχανε καθαρισθεί!
Το 1930 ο Kemal Ataturk αφου επέτρεψε στο Αμερικανικό Βυζαντινολογικό Ινστιτούτο να εξεταστούν και να αποκαλυφθούν οι μωσαϊκές εικόνες της Αγίας Σοφίας, το 1932 υπό την επίβλεψη του διευθυντού και ιδρυτού του Ινστιτούτου Θωμά Whittemore ξεκίνησε η μελέτη και η φωτογράφηση όπου κράτησε ένα χρόνο.
Καθαριστηκαν τα τύμπανα του εσωνάρθηκα πάνω από τις πύλες που οδηγουν στον κύριο ναο.Εκει αποκαλύφθηκαν 8 μεγάλοι κόκκινοι σταυροί πανω σε χρυσό φόντο που κοσμούσαν την Κεντρική Βασιλική πύλη…
Και αλλά τέτοια πολλά μέχρι που στις 24 Οκτωβρίου 1934 αυτή η Χριστιανική Μεγαλοπρέπεια μετατράπηκε σε Μουσείο.



Ένας μικρός θρήνος είναι ενα κλασικό 'ασμα:
“Θρήνος της Πόλης”:
Πάψετε το Χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ΄ άγια,
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.
Παπάδες πάρτε τα Ιερά κι σεις κεριά σβηστείτε».
Και καταλήγει ως εξής ο «Θρήνος της Πόλη»ς:
Η Δέσποινα ταράζεται και κλαίει και δακρύζει.
-Σώπασε κυρά Δέσποινα, μην κλαίεις και μην πολυδακρύζεις.
Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά Σου θάναι.


…Η Αγια-Σοφιά είναι αφιερωμένη στη σοφία του Θεού και κτίστηκε για να τιμηθεί η αγάπη του, που δημιούργησε το θαυμαστό κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε...